Waar uitgevoerd?

Gent

Projectaanpak

Het Gentse stadsbestuur startte al in 2006 met de voorbereidingen voor het stadsvernieuwingsproject van de wijk Ledeberg. Stedenbouwkundige studies brachten haalbaarheid en wenselijkheid in kaart. Daarbij nam de stad, via een klankbordgroep, ook de noden en bezorgdheden van buurtbewoners en buurtverenigingen mee. Dit voorbereidingsproces resulteerde in zes doelstellingen ‘De 6 voor Ledeberg’: meer en mooier groen, hogere woonkwaliteit, vlotter en veiliger verkeer, vernieuwde toegangen, meer en actieve dienstverlening, meer ruimte voor ontmoeten. Het project van de Standaertsite past binnen de doelstellingen ‘Meer ruimte voor ontmoeten’ en ‘Meer en mooier groen’.

Stap 1: de juiste locatie voor ontmoeting

Een eerste stap om ruimte voor ontmoeting te creëren, is het zoeken van een geschikte locatie. Die moet centraal gelegen en toegankelijk zijn én tevens voldoende ruimte en mogelijkheden bieden om de doelstelling ‘versterking van sociale samenhang’ waar te maken. Het kostte de stad Gent meerdere jaren om een locatie met die potenties te verwerven. De stad vond die locatie in de doe-het-zelfzaak ‘Standaert’, maar er was geen bereidheid om te verkopen bij de eigenaar. In 2012 ging de doe-het-zelfzaak echter failliet. Snel handelen was de boodschap: de locatie was eveneens attractief voor projectontwikkelaars.

De aankoop gebeurde in overleg én met de steun van de buurtbewoners.

Stap 2: tijdelijke invulling

Eens de geschikte locatie gevonden is, moeten er plannen gemaakt worden over hoe de plek er uiteindelijk zal uitzien. Dat kost echter tijd. Men kan ervoor opteren om de plek tijdens die ‘wachtperiode’ op te laden met buurtinitiatieven. Zodoende geeft men een tijdelijke invulling aan de plek. Tijdelijke invulling biedt bovendien het voordeel dat zij kan fungeren als try-out en zo een waardevolle input kan leveren voor de uiteindelijke, definitieve plannen.

De stad Gent besloot vlak na de aankoop van de Standaertsite om de site (waar mogelijk) open te stellen voor lokale verenigingen en de bewonersgroep ‘Ledeberg doet het zelf’. Zo kon de wijk meteen gebruik maken van de plek als sociale ontmoetingsruimte.

Stap 3: Opstellen van definitieve plannen – input buurt

Een volgende belangrijke stap in het project is het opstellen van de definitieve plannen. Het uiteindelijke doel van het project ligt reeds vast, maar de uitwerking nog niet. Hoe de ruimte er uit zal zien, wordt grotendeels bepaald door de locatie. In het kader van de bottom-up benadering is het bij het opstellen van de plannen belangrijk om zoveel mogelijk input van de buurtbewoners te krijgen. Het zijn namelijk zij die de voornaamste gebruikers zullen worden van de nieuwe ontmoetingsruimte.

Bij het plannen van de definitieve invulling van de Standaertsite werd er veel belang gehecht aan de input van de buurt(bewoners). Reeds bij de aankoop besloten de buurtbewoners tijdens een volksvergadering, georganiseerd door ‘Ledeberg doet het zelf’, dat er op de site plaats moest zijn voor een open, groene en verkeersvrije binnenruimte, waar Ledebergse organisaties een plek zouden krijgen. Ze beslisten bovendien dat de buurt het beheer van de site zelf in handen zou nemen.

Doorheen de hele periode tussen aankoop en oplevering van de site is er meermaals samengekomen tussen stad, buurtbewoners en wijkorganisaties. Met de output van deze bijeenkomsten werd rekening gehouden bij de uitwerking van de definitieve plannen. Zo werd besloten om in het centrale gebouw ‘De Broederij’ ook een koffiebar te openen als laagdrempelige ontmoetingsruimte. Dit was een idee van de buurt. Voor de verbouwing is er tijdelijk een container geplaatst die fungeerde als koffiebar. Deze werd bovendien het kloppende hart van de tijdelijke invulling waaruit tal van ideeën voortvloeiden.

Stap 4: Verbouwingen – verplaatsing tijdelijke invulling

De start van de verbouwingen betekent vaak het einde voor de tijdelijke invulling op een locatie. Toch moet dit niet het einde betekenen voor de organisatie, vereniging of activiteit die gebruik maakte van de locatie. Indien er besloten is om deze een vaste plek te geven op de locatie, kan men ervoor opteren om de activiteiten elders -al dan niet op een andere tijdelijke locatie- verder te zetten. Zo wordt het contactverlies tussen buurt en organisatie, vereniging of activiteit beperkt tijdens de overgang van tijdelijke invulling naar definitieve invulling.

Tijdens de verbouwingen op de Standaertsite zijn de activiteiten uit de tijdelijke invullingsperiode verplaatst naar andere locaties in de wijk. De stad Gent stelde die locaties ter beschikking.

Stap 5: Beheer

Na afwerking stelt men de locatie open voor het publiek. Essentieel daarbij zijn duidelijke afspraken over het beheer van de site. Zodoende dat het voor iedereen duidelijk is wat er van de partners verwacht wordt. Ook voor de gebruikers is dit belangrijk. Zo kunnen zij meteen de juiste persoon/organisatie contacteren bij problemen of vragen.

Centraal in de Standaertsite in Ledeberg staat ‘De Broederij’. Het gebouw fungeert als ontmoetingsplek voor de buurt. Het beheer van het gebouw ligt, op vraag van de buurt, bij de vzw’s die er gebruik van maken. Zij hebben zich verenigd in vzw Standaertgroep. Elke activiteit in De Broederij wordt gecoördineerd door de vzw. De stad Gent beheert het openbaar domein (de buitenruimte) op de site. Ook in de groene buitenruimte worden buurtactiviteiten georganiseerd.

Leerpunten

Bed het project in binnen een groter stadsvernieuwingsproject

Indien mogelijk is het aangewezen om een project van deze omvang in te bedden in een stadsvernieuwingsproject van een wijk of stadsdeel. Een site zoals de Standaertsite kan niet alle problemen in de wijk of buurt aanpakken. Wel kan men via een integrale wijkaanpak op diverse sporen werken om de wijkbewoners meer levenskwaliteit aan te reiken. Deze aanpak biedt de mogelijkheid om op ieder onderdeel in te zoomen, zonder dat de uitwerking ervan wordt gehypothekeerd door andere urgente problemen. In Gent was de realisatie van de Standaertsite een onderdeel van ‘Ledeberg Leeft’ met als doel ‘meer ruimte voor ontmoeten’ te realiseren. Door de focus op dit specifieke doel kon men doelgerichter werken.

Gebruik (externe) expertise en evalueer waar nodig

Het is niet vanzelfsprekend voor een lokaal bestuur om een dergelijk stadsvernieuwingsproject succesvol uit te voeren zonder hulp van buitenaf. Het is aangewezen om (externe) expertise in te schakelen bij sommige onderdelen van het project. Bij de Standaertsite werd externe expertise gebruikt voor een impactmeting en conceptvorming om na te gaan of het resultaat aansloeg bij de buurt. Het is tevens aangewezen om tijdig een evaluatie te voorzien bij verschillende onderdelen van het project. Zo is in Gent het ontwerpvoorstel geëvalueerd op veiligheid, haalbaarheid, kostprijs, etc…

Bekijk wat ‘laagdrempelig’ is

De laagdrempeligheid van een  initiatief wordt door iedereen anders ervaren. Het is daarom belangrijk om stil te staan bij wat je nastreeft en wat dit concreet betekent. De stad Gent heeft zich extern laten begeleiden om de ‘laagdrempeligheid’ van haar project te bepalen, in afstemming met de buurt waarin het initiatief zich situeert. Deze oefening verhoogt de kans op succes van het project.

Voorzie voldoende overlegmomenten voor en met de buurt/wijk

Om zoveel mogelijk input te krijgen van de buurt is het belangrijk om doorheen het voorbereiden, plannen en uitwerken van het project voldoende momenten te voorzien waar de buurt of wijk zijn/haar input en feedback kan geven. Dit gebeurt best gespreid doorheen de verschillende fases van het stadsvernieuwingsproject. Zo vermijd je dat je input krijgt die (te sterk) beïnvloed is door het moment. In Gent heeft de bewonersvergadering van ‘Ledeberg Doet het Zelf’ voor een  eerste input gezorgd. Doorheen het project heeft de stad vervolgens diverse overlegmomenten georganiseerd.

Betrek zo goed mogelijk de volledige buurt

Bij klassieke overlegmomenten zijn vaak dezelfde personen of verenigingen aanwezig. Bij een laagdrempelig project dat de hele buurt wil betrekken is het soms nodig om ook de input te krijgen van personen, groepen of verenigingen die moeilijker te bereiken zijn. De stad Gent heeft daarom enkele overlegmomenten georganiseerd bij verenigingen die soms moelijker te bereiken zijn, zoals in de moskee of het dovencentrum. Alsook via andere methodieken die verweven zijn in bestaande activiteiten van verenigingen.

Wees kritisch voor de input van de buurt

Input van de buurt is positief bij de uitwerking van het project. Het is echter noodzakelijk om de voorgestelde ideeën kritisch tegen het licht te houden. Niet alle voorstellen zijn haalbaar en/of wenselijk. De stad speelt hierin een begeleidende rol. In Gent formuleerde de buurt tal van voorstellen. Helaas waren deze niet allemaal haalbaar. Sommigen waren strijdig met het doel van de site, nl. de versterking van de sociale samenhang. Voorstellen die de toegankelijkheid en openheid van de site voor de hele buurt in het gedrang brachten, werden geweigerd of doorgestuurd naar andere meer geschikte locatie.

Maak het project niet op maat van een doelgroep

De kans bestaat immers dat bij het te hard focussen op een bepaalde doelgroep, de andere (doel)groepen in de buurt afhaken. Een dergelijk stadsvernieuwingsproject heeft tot doel de betrokkenheid en onderlinge interactie in de buurt te verbeteren. Het is dus noodzakelijk om in eerste instantie de hele buurt/wijk aan te spreken. Eens de hele buurt is aangesproken kunnen er organisch verschillende initiatieven groeien die een deel van de buurt aanspreken. Het is echter niet de taak van de stad om zich toe te spitsen op specifieke doelgroepen.

Bereik zoveel mogelijk mensen voor de activiteiten

Iedereen moet aanwezig kunnen zijn op de site. Het is echter niet eenvoudig om alle buurtbewoners te informeren over de activiteiten. Bekijk en hanteer verschillende communicatievormen om een zo breed mogelijk publiek te bereiken. De Broederij in de Standaertsite maakt voornamelijk gebruik van sociale media en hun website om activiteiten te promoten. Daarmee bereiken ze echter niet iedereen. Ze bekijken nu verschillende mogelijkheden om meer mensen te bereiken. Zoals het plaatsen van vitrinekasten bij beide ingangen waarin activiteiten worden aangekondigd.

Zie ook

https://sogent.be/projecten/standaertsite

https://www.debroederij.gent/

https://www.ledebergdoethetzelf.be/

Projecteigenaar

Stad Gent

Partners

• Stad Gent – Sogent

• Vzw Standaertgroep:

  • Ledeberg Doet het Zelf (bewonersgroep)

  • Fietskeuken

  • Samenlevingsopbouw

  • Elftwelf

  • Mais Quelle Chanson

Doelgroep

• Wijken
• Stadsdelen

Middelen

Een gelijkaardig project van deze grootte brengt een hoge kost met zich mee. De zwaarste kosten voor de stad Gent waren de aankoop van de site (€1,3 miljoen) en de verbouwingen (€2,18 miljoen). Daarnaast is er ook een (beperkt) bedrag nodig voor de werking- en beheerkosten.

Qua personeelslast is dit vergelijkbaar met een ander stadsvernieuwingsproject. Er moet wel voldoende personeel (FTE’s) zijn om ook het sociale luik van het project te bekijken.

Contactinfo

Stad Gent (beleidsparticipatie): Nathalie Desmet

Bron: Archipel vzw